Stymulacja umiejętności grafomotorycznych u dzieci w wieku przedszkolnym
I.Definicja grafomotoryki
Grafika – zapis. Motoryka – zdolność wykonywania różnych czynności ruchowych.
Motoryka mała odnosi się do czynności związanych z użyciem palców i dłoni. Czynności z zakresu motoryki małej pobudzane są poprzez naśladowanie, percepcję, motorykę dużą, a przede wszystkim koordynację wzrokowo – ruchową.
II.Rozwój grafomotoryki
Okresem przygotowawczym do rysowania i pisania jest okres tzw. bazgrot. Dopiero około drugiego roku życia dziecko stawia pierwsze kropki stukając kredką, robiąc
nieregularne ruchy koliste, następnie pojawiają się linie poziome, a później pionowe.
Rozwój motoryki małej u dzieci w wieku przedszkolnym
1.Trzylatek w zakresie motoryki małej powinien:
- Rysować proste linie pionowe i poziome oraz koło
- Budować z klocków wieże
- Posługiwać się łyżką, widelcem, kubkiem
- Samodzielnie wykonywać podstawowe czynności higieniczne (korzystać z toalety, myć i wycierać ręce)
- Wkładać różnego kształtu klocki do właściwych otworów
2.Czterolatek w zakresie motoryki małej powinien:
- Odwzorowywać linię prostą, koło, kwadrat lub prostokąt i krzyżyk
- Rysować po prostym śladzie
- Usprawniać swoją samoobsługę
- Zamalowywać powierzchnię kartki lub jej wyznaczony fragment (bez precyzyjnego trzymania się wyznaczonych krawędzi)
3.Pięciolatek i sześciolatek w zakresie motoryki małej powinien:
- Posiadać umiejętność pełnej samoobsługi
- Tworzyć rysunki tematyczne
- Mieć precyzyjne ruchy dłoni (nawlekać koraliki, zapinać i rozpinać guziki, zamalowywać płaszczyzny trzymając się wyznaczonych krawędzi itp.)
III.Zaburzenia grafomotoryki
- Szlaczki nie mieszczą się w liniaturze, są niestaranne
- rysunki bardzo ubogie w szczegóły, schematyczne
- niska sprawność motoryczna ręki, szybka męczliwość
- małe doświadczenia w rysowaniu
- zaburzony rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych zaangażowanych w czynność rysowania
- zakłócenia funkcji wzrokowych
- duże napięcie palców, niewłaściwy chwyt narzędzia pisarskiego, niewłaściwy nacisk
IV.Przykłady ćwiczeń grafomotorycznych przygotowujących do nauki pisania oraz stymulujących motorykę małą u dzieci w wieku przedszkolnym
- Wkładanie klocków o rożnych kształtach w odpowiednie otwory w pudełku
- Uzupełnianie obrazków tematycznych
- Lepienie z plasteliny/ciasta różnych kształtów, wałkowanie cienkich wałeczków, ugniatanie na „placki”
- Zabawy klockami: ustawianie wieży, budowanie domów itp.
- Układanie puzzli
- Nawlekanie na sznurek koralików
- Zapinanie guzików
- Sznurowanie butów
- Rysowanie linii, krzyżyków, kół itp. Na kartonach, foliach, tablicach
- Kolorowanie wg ustalonych zasad
- Wycinanie po liniach, różnych kształtów
- Rysowanie po śladzie
- Odwzorowywanie szlaczków i wzorów
V.Metody i sposoby wspierania umiejętności grafomotorycznych
Metoda ćwiczeń grafomotorycznych Hanny Tymichowej. Mogą ją wykonywać zarówno dzieci praworęczne, jak i leworęczne. Dzieci otrzymują wzór, rysunek, który odbijają, powielają. Jest to doskonała zabawa graficzna, w której dzieci mogą rysować, malować, pisać palcem po śladzie itp. Ćwiczenia te pomagają dziecku w osiągnięciu gotowości do nauki czytania. Spełniają rolę usprawniającą i stymulującą, gdyż wpływają na rozwój motoryki rak i koordynacji wzrokowo-ruchowej. Wyrabiają pewność i płynność ruchów ręki oraz sprawność manualną. Są wskazane dla tych dzieci, u których zaobserwowano:
- Wadliwą pozycje ciała podczas zajęć graficznych
- Nieprawidłowe ułożenie ręki lub palców
- Niewłaściwe napięcie mięśniowe ręki (nadmierne lub zbyt słabe), które powoduje nieprawidłowy nacisk pióra lub ołówka
- Wolne tempo pisania i rysowania
- Szybkie męczenie się podczas pisania i rysowania
- Niski poziom graficzny rysunków, odpowiadający niższemu wiekowi życia.